DEZENVOLVE MANERIA INTERASAUN SAUDAVEL IHA KLASE LARAN ENTRE MANORIN HO KANORIN

DEZENVOLVE MANERIA INTERASAUN SAUDAVEL IHA KLASE LARAN ENTRE MANORIN HO KANORIN

INTRODUSAUN

Iha monografia ida ne’e ha’u sei dezenvolve kona ba maneira interasaun saudavel iha klase laran entre manorin ho kanorin; liafuan interasaun fahe ba parte rua mak hanesan Inter katak entre no asaun katak buat ne’ebé ema halo. Tan ne’e interasaun signifika katak asaun ne’ebé ema halo ba malu no  liafuan interasaun iha prosesu aprendizajen mós hanesan  asaun ka relasaun entre mestre ho estudante iha sala laran atu bele atinji objetivu aprendizajen, liafuan interasaun mós sempre iha ligasaun ho liafuan komunikasaun ka relasaun. Interasaun ne’e mos atu tulun estudante sira-nia soft-skill (abilidade emosaun no espirituál) sai di’ak liu tan. Iha prosessu aprendizajen nia laran ka atu hahu prosessu aprendizajen presiza iha relasaun ne’ebé di’ak entre manorin ho kanorin hodi halo interasaun ba malu hodi atinje objetivu iha prosessu aprendizajen nia laran, interasaun ativa entre prosesu aprendizajen importante tanba husi interasaun ne’e bele fó oportunidade ba estudante sira atu aprende, komunika, no husu pergunta. interasaun ne’e atu ativa prisiza iha kolaborasaun entre manorin no kanorin iha aula laran.

Interasaun iha prosesu aprende no hanorin iha nia objetivu ida katak husi interasaun ne’e sei ajuda estudante sira nia kapasidade tomak, prosesu ne’ebé manorin nain planeia ona hodi to’o nia objetivu ne’ebé planeia ona liu husi prosesu interasaun mós, interasaun iha prosesu aprendizajen mós halo manorin nain iha konfiasa ba nia material ne’ebé nia transmite ba estudante sira no ligasaun ho estudante sira nia atividade, iha prosesu aprendizajen manorin nia papel sai hanesan fasilitador, no interasaun iha prosesu aprendizajen atu sai di’ak presiza manorin nain ne’ebé disiplinado, pontualidade no iha klase laran atu dermina material ruma tenke iha avaliasaun.

Proseso aprende no hanorin atu sai efetivu presiza iha prosesu interasaun entre sujeitu nain rua ne’e mak estudante nia papel sai hanesan aprende nain no manorin nia papel sai hanesan hanorin ka fasilitador, husik estudante mak sai sujeitu iha prosesu aprendizajen iha prosesu interasaun entre estudante ho manorin presiza iha komponente ne’ebé suporta sira husi ema seluk hodi densenvolve interasaun ne’ebé edukado. Edukasaun nia baze sai hanesan interasaun ida entre manorin ho kanorin hodi to’o nia objetivu, ho ida ne’e prosesu aprendizajen ida atu sai efetivu manorin nain presiza komprede ka hatene saida mak  interasaun ne’e iha prosesu aprendizajen no nia objetivu sira ho ne’e bele iha efetividade ne’ebé diak husi estudante no mós manorin.

1. Revisaun Literatura

1.1.        Interasaun manorin no kanorin importante iha prosesu aprendizajen.

Tempu uluk prosesu aprendizajen ne’bé hala’o iha klase laran dala barak liu estudante mak passivo liu ka tur hodi rona saida mak manorin ko’alia ka transmite ba sira ho ida ne’e  estudante sira ladun halo interasaun ho manorin no enterasaun ho nia maluk sira iha klase laran.se bainhira manorin nain mak ativu liu iha prosesu aprendizaje nia laran nia sei fó impaktu ba estudante atu aprende  no adapta ba materia ne’ebé mak manorin nain transmite ba sira tanba sira  ho kapasidade adaptasaun ne’ebé neneik no fasil ba sira atu haluha lalais ba manorin nia materia.

Interasaun mós sai hanesan ponto importante iha atividade prosesu aprendizajen tamba laos estudante mesak deit mak hetan benefisiu, maibe manorin nain sira mós hetan fila fali feedback husi material ne’ebé manorin nain transmite ba estudante sira no sira simu material sira ne’e ho di’ak.

Interasaun sai hanesan baze ba edukasaun  hodi to’o objetivu edukasaun ne’ebé iha hodi aplika iha ambiente/sosiedade, no interasaun ida ne’e hala’o entre edukador ho estudante. Edukasaun funsiona hodi ajuda estudante sira iha mudansa ba sira nia an, mundasan iha ko’alia no mós mudansa iha sira nia karakteristika sira no di’ak ba sira nia an no sosiedade laran. Iha prosesu aprendizajen nia laran presiza iha interasaun entre edukador no estudante tanba estudante mak sentru iha aprendizajen manorin só bele guia, motiva no fasilitador. Iha prosesu  edukasaun nia laran iha eskola mós direitamente halo interasaun entre manorin ho kanorin iha prosesu aprendizajen nia laran liu husi material sira ne’ebé manorin transmite, prosesu aprendizajen sai hanesan atividade interasaun entre ema rua ne’e duni estudante sai hanesan sujeitu atu aprende no manorin sai hanesan fasilitador.

1.2.        Relasaun interasaun iha klase laran.

Relasaun interasaun iha klase laran bainhira manorin ida atu hahu hanorin nia presiza iha relasaun di’ak ho kanorin sira liu husi interasaun ne’e bele hamosu husi komunikasaun, nu’udar manorin nain ida nia iha ona planu atu hala’o hodi kria aminbiente saudavel iha hanorin ne’ebé diak ba estudante sira hodi lori estudante sira ba to’o nia objetivu ne’ebé mak iha ona, iha ne’e manorin nia servisau hanesan hanorin nain ka fasiltador presiza esforsu an hodi kria ambiente aprendizajen ne’ebé diak no saudavel ba estudante sira no manorin nu’udar edukador ida la bele baruk ho nia atividade  ne’e maibe ajuda hodi kria kondisaun ne’ebé saudavel no mós fó mativasaun no hanoin hodi nune’e estudante sir abele hasae sira nia potensialidade no kriatividade sira liu husi interasaun presesu hanorin. Relasaun interasaun iha prosesu aprendizaje mak husi manorin ba estudante no estudante ho estudante .

Relasaun interasaun iha klase presiza iha sujeitu rua hodi hala’o interasaun liu husi komunikasaun entre manorin ho estudante, estudante ho estudante no estudante ho sosiedade sira, iha interasaun prosesu aprendizaje interasaun foka liu oinsa manorin nain ida halo relasaun ne’ebé diak no edukado ho nia estudante sira.Objetivu husi interasaun edukativu  ne’e mak  atu ajuda hafasil no hili  material sira ba kada lisaun ne’ebé sei hato’o, no mós hafasil manorin sira atu hili metodu ne’ebé mak atu uza. Husi manorin nia hahalok ka atetude hodi atinje objetivu lisaun ne’ebé manorin nain transmite. Husi relasaun interasaun ne’e mós ajuda estudante sira hodi halo interasaun no komunikasaun iha klase laran tanba husi interasaun ida ne’e estudante sir abele esplora sira nia hanoin rasik no sira mós bele hatudu sira nia abilidadentomak iha klase laran liu husi relasaun ne’ebé manorin halo ho nia estudante sira iha klase laran.

1.3.    Estratejia interasaun iha klase laran.

Estratejia/maneira ne’ebé manorin nain uza hodi  halo interasaun iha klase mak liu husi halo komunikasaun ho estudante sira, no maneira/estratejia interasaun ne’e iha parte haat(4):

v  Komunikasaun babain

v  Komunikasaun edukativo

v  Aproximasaun

v  Jeitu hanorin

Ø  Komunikasaun babain mak komunikasaun ne’ebé mestre halo hodi konversa ho estudante sira hodi husu kona-ba sira nia kondisaun, problema sira no bele fó hanoin di’ak ba sira atu foka atensaun ba lisaun no kontente atu aprende iha klase laran

Ø  Komunikasaun edukativu mak komunikasaun ida ne’ebé metre halo hodi konversa ho estudante kona-ba lisaun ka husu pergunta, halo diskusaun atu sira bele hato’o sira nia hanoin ka ideia sira hodi esplora informasaun no bele aprende di’ak liu.

Ø  Aproximasaun bainhira estudante sira halo kra’ar mak mestre presiza esforsu-an atu hakbesik-an ba estudante hodi husu sira nia difikuldade ne’ebé sira enfrenta iha klase laran no fó esplikasaun ba sira sedu atu sir abele komprende no halo servisu ne’ebé fó no sir abele aprende.

Ø  Aproximasaun hodi prevene atetude mak mestre hakbesik-an ba estudante sira no fó hanoin ba estudante refere bainhira nia halo barullu iha klase laran. Halo regra no esplika ba sira kona-ba atetude ne’ebé sira la bele halo iha klase laran no esplika nia sansaun ka lalaok ba atetude negativu sira.

Ø  Jeitu hanorin manorin nain presiza iha jeitu hanorin ne’ebé di’ak, presiza hatudu oin mamar ba sira, nu’udar manorin nain presiza mos fó motivasaun ba sira, manorin nain mós iha kriativu hodi uza variedade metodu hanorin nian iha klase laran.

2.     Bazeia ba kontestu TL no espesifiku ba eskola ne’ebé ema ida-idak hala’o estajio ba.

Bazeia ba kontestu TL agora no mós iha fatin ne’ebé ha’u estajio ba,iha manorin nain sira ne’ebé ulluk sira hanorin uza metodo tradisional ne’ebé mestre mak ativu liu iha klase laran no estudante sira passive tur hodi rona de’it saida mak manorin sira transmite ba sira, no iha ne’eba estudante sira mós difisil atu halo interasaun ba malu entre sira ho mestre no sira ho sira.Iha kontestu TL agora   edukasaun prepara  tiha ona kurrikulu nasional ba kada eskola no kurrikulu ne’ebé prepara hasentru liu iha estudante katak estudante mak sai sentru iha prosesu hanorin no aprende iha klase laran manorin sai hanesan fasilitador, guiador no motivador ba sira.

Maske  edukasaun prepara tiha ona kurrikulu foun ba kada eskola no manorin sira maibe iha eskola balun nafatin uza matedo uluk ne’ebé dehan sentru iha aula mak manorin laos estudante sira, iha eskola balun seida’uk komprende kona–ba maneira atu hanorin no balun la iha formasaun ba kurrikulu foun, estudante sira iha eskola ne’ebé ha’u estajio ba iha ne’eba mesre sira hanorin duni kurrikulu foun no iha ne’eba sira hanorin por exemplo material portugues iha ne’eba buat ne’ebé hakerek iha kurrikulu laran hahu husi nia dixiplina to’o nia konklusaun hakerek tomak ba estudante sira no halo estudante la dun ativu no passive liu iha aula laran, ho metodu ne’ebé mestre ne’e uza halo estudante sira la iha interasaun ba malu no iha klase laran mós interasaun entre manorin ho estudante no estudante ho estudante ladun iha manorin balun ladun halo interasaun di’ak  ho estudante sira iha klase  no difisil ba sira atu aprende ba malu no aprede husi manorin tanba manorin nafatin uza metodu ne’ebé uluk metodu tradisional.

3.     Solusaun ba problema

3.1.        Hanoin rasik

Tuir ha’u nia hanoin kurrikulu ida agora ajuda tebes manorin nain sira tanba kurrikulu ida ne’e hasentru liu ba estudante sira ka estudante mak sentru ba prosesu aprendizajen no husi ida ne’e mós hafasil manorin sira atu halo interasaun ho kanorin sira iha prosesu aprendizajen iha klase laran, interasaun hala’o entre ema nain rua ne’e mak liu husi manorin ho estudante no estudante ho estudante no husi interasaun ne’e mós ajuda tebes estudante sira iha klase tanba husi interasaun ida ne’e estudante sira bele hetan opotunidade atu koalia atu esplora sai saida mak iha ona ba nia kolega sira no ajuda mós sira atu ema ne’ebé independente no hatudu atetude ne’ebé diak ba komunidade sira.

Interasaun ne’e babain hala’o husi ema ida ba ema seluk ka iha eskola mak ita dehan iterasaun husi manorin ba estudante no estudante ho estudante, no intersaun social katak wainhira estudante ida iha eskola nia halo interasaun diak ho manorin no nia kolega sira serteza que iha sosiedade ka komunidade ne’eba mós nia sei halo interasaun ne’ebé di’ak iha sosiedade laran.

3.2.        Perito sira nia ideia

Tuir teoria Roestilah (1994) hateten katak interasaun hanesan prosesu rua ne’ebé hetan husi komunikator no komunikan, ho ida ne’e interasaun bele mosu liu husi asaun no reasaun iha klase laran ka sosiedade ruma. Tuir fali teoria Zarha(1996) hateten katak interasaun hanesan atividade ida, nune’e interasaun iha prosesu hanorin no aprende sai hanesan atividade ne’ebé manorin halo ho nia estudante hodi to’o nia objetivu edukasaun.

Tuir teoria Hamalik (2002) hateten katak iha prosesu aprendizajen atu moris tenke desenvolve husi estudante  nia an rasik ka estudante mak tenke ativu iha klase laran manorin só sai hanesan fasilitador.No nia hateten tan katak hanorin hanesan atividade ida ne’ebé manorin halo hodi hanorin estudante sira  “Teaching is the guidance of learning activities, Teaching is for the purpose of aiding the pupil learn”

Tuir Prof. Dr. Noeng Muhadjir nia hanoin interasaun ne’ebé simples liu mak interasaun baibain hala’o husi ida ne’eb’e fó no ida ne’ebé simu iha psikolojia social sira hanaran katak interasaun la ho asaun ka la iha interasaun no iha komunikasaun sira nafatin hanaran katak komunikasaun ne’e atu hato’o informasaun deit.

Tuir Drs Onong Uchjana Effendy, M.A iha nia disionariu komunikasaun hateten katak interasaun hanesan prosesu ne’ebé fó influensia ba malu hatudu liu husi atividade estudante nian nia sosiedade laran.

KONKLUSAUN

Bazeia ba tópiku ne’ebé ha’u desenvolve atu klonsuka de’it katak interasaun hanesan dalan ka meius ida ne’ebé manorin nain ida uza hodi halo interasun ho nia estudante iha klase laran, no interasaun ne’e hala’o husi manorin ho kanorin no kanorin ho kanorin iha prosesu aprendizajen nia laran, no husi interasaun ida ne’e mós bele ajuda estudante sira atu dezenvolve sira nia abilidade ko’alia no sira sai ativu iha klase laran atu interasaun iha klase laran ativu manorin nain presiza iha jeitu hanorin no jeitu komunika fiar an, professional no ambiente mós no  iha maneira ka estratejia oi-oin iha klase laran  hodi nune’e interasaun iha kllase laran bele ativu.

Iha prosesu aprendizajen nia laran interasaun entre manorin ho estudante no estudante ho estudante mós importante tanba husi interasaun hirak ne’e manorin nai ida bele hatene estudante ida-ida nia abilidade ka kapasidade to’o iha ne’ebé no interasaun ne’e mós llori ema atu to’o iha objetivu ne’ebé nia iha. Interasaun iha prosesu hanorin mós iha objetivu ida katak ajuda estudante sira iha sira nia kapasidade tomak.

REKOMENDASAUN

Iha ne’e ha’u rekomenda ba manorin nain sira iha eskola katak bainhira iha klase laran ida atu ativu  manorin presiza iha kolaborasaun ho estudante no hamosu interasaun entre sira iha klase laran, tanba interasaun ne’e mosu husi sujeitu rua bainhira halo relasaun ba malu se quando manorin nain ida la iha jeitu atu halo interasaun ka relasaun ho nia estudante sira mak estudante ne’e la sai ema ne’ebé independente ba nia an tanba no difisil ba sira atu esplosai buat ruma, tanba husi interasaun ida ne’e halo estudade sira atu ativu iha kklase laran no ajuda sira atu esplora sira nia hanoin ka ideia sira, interasaun ne’e mós fó oportunidade ba estudante sira atu kaolia buka hatene no husu pergunta.

Iha ne’e ha’u atu rekomenda ba manorin sira katak presiza halo interasaun ho estudante sira iha klase laran liu husi komunikasaun, iha komunikasaun mak hamosu interasaun ho nune’e nuda’ar manorin presiza halo interasaun iha klase laran hodi kria ambiente ne’ebé diak entre manorin ho estudante no estudante ho estudante.